Ыбырай Алтынсарин

Орыс тілі мен әдебиетінің мұғалімі Л.И. Жадан Ыбырай Алтынсариннің 180 жылдығына арналған контент дайындады. Осы контент 9-11 сынып оқушыларының назарына ұсынылды. Ыбырай Алтынсарин өзі де дара тұлға болып, оның өмірбаяны да қызығушылық тудырады.  Қазақ педагог-ағартушы, жазушы, фольклорист, қоғам қайраткері, ғылым, этнограф. «Қазақ хрестоматиясы», «Қазақтарды орыс тіліне оқытуға бастапқы басшылық» қазақ оқулықтарының, баснялар мен әңгімелердің авторы, сондай-ақ, Л.Толстойдың, И.Крыловтың шығармалары аудармаларының авторы. Ол қазақ мәтіндерін жазу үшін орыс графикасы негізінде әліпби нұсқаларын жасады. Ыбырай Алтынсарин қазіргі Қостанай облысының тумасы 1841 жылы қарашаның 1 дүниеге келді. Оны әкесінен ерте айырылған соң, атасы-белгілі би Балғожа Жаңбыршин тәрбиеленді. Ы.Алтынсариннің еңбек жолы да қызыққа толы болатын: атасы Балғожа Қыпшақ тайпасы ішіндегі Ұзын руын билеушісінің бітікшісі; Орынбор облыстық басқармасының тілмаші (аудармашысы); Торғай уездік басқармасының іс жүргізушісі; Торғай облысы мектептерінің инспекторы. Соңғы аталған лауазымда өмірінің соңына дейін  жұмыс істеді. Өлер алдында, оған мемлекеттік кеңесші атағы берілді. Бұл сол кезде инфантериядан генерал-майор атағына сәйкес болатын. Оның өмірбаянындағы маңызды фактілердің бірі - ағартушылық қызметі.  Қаражат болмаған кезде, облыстық басқарма мен жергілікті биліктің қолдауы болмаған кезде, шалғай қалада мектептің ашылуы үлкен оқиға болды. Мұғалім Ыбырай Алтынсариннің ерен еңбегі Қазақстанда халықтық зайырлы мектептердің ашылуында екенін атап өтті. Атап айтқанда, бұл — төрт екі жылдық орталық орыс - қырғыз училищесі, бір қолөнер училищесі, бір қыдар училищесі, бес болыстық мектеп, орыс ұлтты балаларына арналған екі училище. Аталған мектептер үшін ол балаларды оқыту мен тәрбиелеудің дидактикалық қағидаларын дайындап, оқу және әдістемелік құралдар мен әр мектепте кітапхана құруға қамқорлық жасады. Ы. Алтынсарин публицистикалық мұрасы үлкен көркемдік, тарихи және танымдық құндылық болып табылады. Бүкіл Қазақстан Ы. Алтынсариннің 180 жылдығын тойлайды.

Ж.Сексенбаева, орыс тілі мен әдебиетінің мұғалімі