Оқушылардың ақпараттық мәдениеті

Оқушылардың ақпараттық мәдениеті – қазіргі заманғы мектеп жұмысының ең маңызды бағыттарының бірі. Цифровые технологииларға кең қолжетімдилік, ақпараттың үлкен ағыны және интернетті тұрақты пайдалану жағдайында оқушыларға ақпаратпен қауіпсиз, тиімді және анализы жұмыс істеуге мүмкіндік беретін құзыреттер қажет. Бұл ақпарат көздерімен жұмыс істеу, деректерді қорғау, ақпаратты сыни тұрғыдан талдау және этикалық нормаларды сақтау бойынша арнайы білім мен дағдыларды қалыптастыруды талап етеді.

Оқушылардың ақпараттық мәдениети ұғымы

Оқушылардың ақпараттық мәдениеті – бұл ақпаратпен жұмыс істеудің барлық кезеңдерінде (іздеу, талдау, өңдеу, сақтау және тарату) сауатты әрекет етуін қамтамасыз ететин білім, білік және дағдылардың жизниынтығы. Ақпараттық мәдениет құрамына мыналар кіреді:

ақпараттың шынайылығын бағалау қабілеті;

іздеу құралдарын және деректермен жұмыс жүргізу әдістерін меңгеру;

авторлық құқық пен зиаткерлік меншік нормаларынка сақтау;

цифрлық ортада қауіпсіздікти қамтамасыз ету;

жеке ақпараттық өнімдер жасау (презентациялар, жобалар, жарияланымдар).

Ақпараттық мәдениеттің негізгі комплектующие

Оқушылардың ақпараттық мәдениети келесі негізгі компоненттерді қамтиды:

Ақпараттық сауаттылық – оқу және практическийқ тапсырмаларды шешу үшін ақпаратты тімді іздеу, талдау және пайдалану қабілеті.

Медиасауаттылық – медиаматериалдарға сыни көзқараспен қарап, шынайы және жалған ақпаратты ажырату білігі.

Цифрлық құзыреттілік – электрондық құрылғылармен, бағдарламалармен және интернет-ресурстармен жұмыс дағдылары.

Құқықтық сауаттылық – дербес деректерді қорғау, авторлық құқық және лицензиялар талаптарын білу.

Коммуникативтік мәдениет – цифровые ортада дұрыс қарым-қатынас жасау, ғылыми және іскерлик байланыстар жүргізу қабілеті.

Ақпараттық мәдениеттің оқушылар үшін маңыздылығы

Ақпараттық мәдениет оқушыларға мынандай мүмкіктер береди:

оқу және өзін-өзі дамыту үшін ақпараттық ресурстарды тімді пайдалану;

манипуляциялардан, жалған ақпараттан және дезинформация қорғану;

өз деректерін және авторлық құқықтарын қорғау;

ғылыми зерттеулер мен жобалық жұмыстар үшін цифрлық құралдарды меңгеру;

онлайн кеңістікте қауіпсіз және жауапты әрекет ету.

Ақпараттық мәдениетті қалыптастыру жолдары

Мектепте ақпараттық мәдениетті қалыптастыру үшін жүйелі жұмыс қажет. Бұл бағытта келесі шараларды ұйымдастыру ұсынылады:

медиасауаттылық және цифрлық қауіпсиздік бойынша сабақтар мен курстар өткізу;

ашық білім беру және ғылыми репозиторийлерді (мысалы, arXiv.org, CyberLeninka) белсенді қолдану;

деректерді жинау және талдау қажет болатын жобаларға қатысу;

ғылыми жарияланымидарменами, дерекқорлармен және цифровойлық архивтермен практический жұмыс жүргізу;

ақпараттық қауіпсиздік тақырыбында квесттер, викториналар, конференциялар ұйымдастыру;

ата-аналарды ақпараттық іс-шараларға тарту, киберқауіпсіздік бойынша түсіндіру жұмыстарын жүргізу.

Қорытынды

Ақпараттық мәдениет – цифрлық қоғам жағдайыындағы білім берудің ажырамас бөлігі. Ол оқушылардың табысты білім алуы, кәсіби дамуы және қауіпсиз өмір сүруі үшін қажет. Ақпараттық мәдениетті қалыптастыру бойынша мектепте жүйелі жұмыс жүргізу оқушыларды ақпараттық ортада өмір сүруге дайындауға, сыни ойлауды дамытуға, зиаткерлік меншікке құрметпен қарауға және сапалы ақпараттық өнімдер жасауға мүмкіндік береді.